Φυτοφάρμακα

Το φυτοφάρμακο είναι οποιαδήποτε ουσία ή μείγμα ουσιών που προορίζεται για την πρόληψη, την καταστροφή, την απάλυνση ή την άμβλυνση οποιουδήποτε επιβλαβούς οργανισμού (epa.gov). Τα παράσιτα ή αλλιώς ζιζάνια δύνανται να οριστούν ως οποιοσδήποτε οργανισμός που προκαλεί ασθένειες στα φυτά. Τα γεωργικά παρασιτοκτόνα είναι εκείνα τα χημικά που χρησιμοποιούνται από τους αγρότες για να αποτρέψουν την αποτελεσματικότητα από τα παράσιτα για την ανάπτυξη και την παραγωγικότητα των γεωργικών καλλιεργειών.

Πολλά από τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούμε στις καλλιέργειές μας συχνά είναι ένα μείγμα αρκετών χημικών ουσιών που αναμιγνύονται μαζί σε επιθυμητές αναλογίες αιωρούμενες σε κατάλληλους υλικούς φορείς ή σε διαλύτες. Αυτές οι χημικές ουσίες ονομάζονται δραστικά συστατικά τα οποία είναι υπεύθυνα για τη θανάτωση ή την αλλοίωση των παρασίτων. Εκτός από τα ενεργά συστατικά, υπάρχουν και άλλες χημικές ουσίες που συνταγοποιούνται μαζί με τα ενεργά συστατικά που συνήθως δεν καταστρέφουν τα παράσιτα. Αυτά ονομάζονται αδρανή συστατικά που χρησιμεύουν ως φορείς, διαλύματα, συνδετικά, ουσίες που διασκορπίζονται, παρατείνουν τη διάρκεια ζωής των δραστικών συστατικών ή βελτιώνουν την οσμή του φυτοφαρμάκου. Συχνά συμβαίνει ότι τα ενεργά συστατικά στις ετικέτες των εμπορευματοκιβωτίων διαθέτουν κοινά ονόματα. Ωστόσο, οι κοινές ονομασίες δεν είναι ο μόνος τρόπος για την ταυτοποίηση των φυτοφαρμάκων και στην πραγματικότητα τα κοινά ονόματα δεν παρέχουν πλήρεις πληροφορίες σχετικά με τη χημική φύση των φυτοφαρμάκων.

Τα κύρια πλεονεκτήματα είναι οι άμεσες επιδράσεις των φυτοφαρμάκων. Για παράδειγμα, η επίδραση της θανάτωσης της κάμπιας που τρέφει μία καλλιέργεια και αποφέρει το κύριο όφελος από υψηλότερες αποδόσεις καθώς και καλύτερη ποιότητα για παράδειγμα των λάχανων. Τα δευτερεύοντα οφέλη προκύπτουν από τα πρώτα και τα αποτελέσματά τους μπορούν να παρατηρηθούν σε μια πιο μακροπρόθεσμη περίοδο. Είναι γνωστό ότι τις τελευταίες δεκαετίες, οι αγρότες πέτυχαν σημαντική πρόοδο στην παραγωγή τροφίμων με χρήση φυτοφαρμάκων. Ο λόγος για τον οποίο τα χρησιμοποιούν είναι η πρόληψη ή η μείωση των γεωργικών απωλειών που οφείλονται στη δραστηριότητα των παρασίτων, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της απόδοσης και τη μεγαλύτερη διαθεσιμότητα τροφίμων σε λογικές τιμές καθώς και σε όλες τις εποχές.

Η αύξηση της παραγωγικότητας οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως είναι η χρήση λιπασμάτων, οι καλύτερες ποικιλίες καθώς και η χρήση μηχανημάτων. Τα φυτοφάρμακα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας μειώνοντας τις απώλειες από τα ζιζάνια, τις ασθένειες και τα παράσιτα των εντόμων που μπορούν να μειώσουν σημαντικά την ποσότητα των προϊόντων των οποίων γίνεται συγκομιδή. Πολλοί αρθρογράφοι στην βιβλιογραφία, μεταξύ αυτών και ο Webster και οι συνάδελφοί του (1999) δήλωσαν ότι «θα υπάρξουν σημαντικές οικονομικές απώλειες χωρίς τη χρήση φυτοφαρμάκων και θα ποσοτικοποιηθούν οι σημαντικές αυξήσεις της απόδοσης και του οικονομικού περιθωρίου που προκύπτουν από τη χρήση φυτοφαρμάκων».

Η χρήση φυτοφαρμάκων εγείρει ορισμένες περιβαλλοντικές ανησυχίες, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων. Ειδικότερα, τα τρόφιμα που έχουν μολυνθεί από τοξικά φυτοφάρμακα συνδέονται με σοβαρές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μερικές από αυτές τις χημικές ουσίες αυξάνουν πιθανούς κινδύνους για τον άνθρωπο καθώς επίσης προσβάλλουν και άλλες μορφές ζωής, προκαλώντας επίσης ανεπιθύμητες παρενέργειες στο περιβάλλον. Τα φυτοφάρμακα μπορούν να εισέλθουν στο ανθρώπινο σώμα μέσω της εισπνοής, της κατάποσης ή με δερματική διείσδυση. Κανένα τμήμα του πληθυσμού δεν προστατεύεται πλήρως από την έκθεση σε φυτοφάρμακα και από τις δυνητικά σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Επιπλέον, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι κυρίως άτομα από αναπτυσσόμενες χώρες που είναι εκτεθειμένα σε φυτοφάρμακα, είναι πιο επιρρεπή σε προβλήματα υγείας. Οι ομάδες υψηλού κινδύνου που εκτίθενται σε φυτοφάρμακα περιλαμβάνουν τους παραγωγούς, τους παρασκευαστές, άτομα που ασχολούνται με τους ψεκασμούς, τους αναδευτήρες, τους φορτωτές και τους αγρότες. Μερικές από τις πιο γνωστές ασθένειες που προκαλούνται από φυτοφάρμακα είναι:

Πονοκέφαλος, ναυτία, εμετός, κούραση, ερεθισμός του δέρματος και των οφθαλμών. Καρκίνος, ψυχολογικές, νευρολογικές, κάρδιο-αναπνευστικές και γαστρεντερικές δυσλειτουργίες. Ορμονικές ανισορροπίες. Πόνος στο στήθος. Δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Δυσλειτουργίες του αναπαραγωγικού συστήματος, διαταραχές του αίματος και άλλες πολλές βλάβες.

Έρευνες σε τρόφιμα έχουν αποδείξει τη μόλυνση των φυτοφαρμάκων. Για παράδειγμα, δείγματα σε μήλα, ντομάτες, μαρούλια, φράουλες και σταφύλια βρέθηκαν να περιέχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Γενικά, υπάρχει ανησυχία για την υγιεινή και τη ποιότητα των τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των μικροβιολογικών κανόνων, των προσθέτων τροφίμων, των φυτοφαρμάκων και των υπολειμμάτων κτηνιατρικών φαρμάκων, των μολυσματικών ουσιών, της επισήμανσης και της παρουσίασης, καθώς και των μεθόδων δειγματοληψίας και της ανάλυσης κινδύνου.

Χρήσιμες πληροφορίες που παρέχονται στον ιστότοπο europa.eu: https://ec.europa.eu/agriculture/envir/pesticides_en

Ο ακόλουθος σύνδεσμος περιέχει ένα άρθρο το οποίο αποτελεί μία ανασκόπηση σχετικά με την παραγωγικότητα των φυτοφαρμάκων και την επισιτιστική ασφάλεια: https://link.springer.com/article/10.1007/s13593-012-0105-x

• Aktar, W., Sengupta, D. and Chowdhury, A. (2009). Ιmpact of pesticides use in agriculture: their benefits and hazards. https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/intox.2009.2.issue-1/v10102-009-0001-7/v10102-009-0001-7.pdf
• Maksymiv, I. (2015). Pesticides: Benefits and Hazards. https://www.researchgate.net/publication/277934192_PESTICIDES_BENEFITS_AND_HAZARDS
• Hicks, Β. (2012). Agricultural Pesticides and Human Health. https://serc.carleton.edu/NAGTWorkshops/health/case_studies/pesticides.html
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2984095/
• http://www.iosrjournals.org/iosr-jac/papers/ICAET-2014/volume-1/9.pdf?id=7283